De presentatie op de Hawler Medical University was de 14de van januari. Twee collega's gingen met me mee; de een, omdat ik hem had gevraagd om me er naartoe te rijden (ik ben echt een muts als het om de weg vinden gaat), en de ander, omdat ze graag mijn presentatie wilde horen. In de universiteit werden we eerst gebracht naar het kantoor van de vrouw die me in eerste instantie had gevraagd een presentatie te geven. Vervolgens gingen we naar zaal 4 waar de presentatie zou worden gegeven. Mijn collega's en ik namen plaats in een van de voorste bankjes. Langzaamaan stroomde de zaal vol. "Zijn deze mensen niet wat te oud om nog student te zijn?" vroeg ik aan mijn collega, toen ik mannen en vrouwen van 40 jaar en ouder zag binnen komen. "Het zijn geen studenten, Feikje," antwoordde hij, "Dit zijn de docenten." "Aha." Dat klonk als een logische verklaring. In principe maakte het eigenlijk niet eens uit. De tekst zou toch hetzelfde blijven en dus stond ik even later vooraan in de zaal de presentatie te geven voor de docenten. Af en toe was ik natuurlijk best zenuwachtig. Het moest tenslotte allemaal in het Engels en ik ben ook niet een type dat snel in de belangstelling gaat staan.
Inclusief de vragen die aan het eind van de presentatie werden gesteld, duurde het geheel 45 minuten. Precies wat ik had ingeschat.
Inmiddels ben ik bezig met een volgende presentatie. Over de mondgezondheid van de zwangere vrouw en jonge kinderen. Heel leuk om te doen, maar kost wel even tijd. Alles moet tussen het andere werk door.
De afgelopen weken heb ik zelfs enkele uren op de zaterdagen gewerkt en mijn werkrooster uitgebreid van 3 naar 5 dagen (de zaterdag niet meegerekend). Natuurlijk mag ik niet klagen. Gezien de huidige economie, waarbij veel mensen al meerdere maanden geen salaris hebben gekregen, is het natuurlijk logisch dat er minder patienten naar de kliniek komen. Om de een of andere reden heb ik desondanks nog redelijk wat patienten behandeld. Ook onze kliniek heeft last van een verminderde patiententoestroom.
Heel soms als ik tijd heb, zit ik met collega's en anderen te praten. Politiek komt niet zelden aan de orde. En dan zie je de verdeling tussen mensen: met aan de ene kant mensen die Barzani volledig steunen en aan de andere kant mensen die vinden dat Barzani in ieder geval deels schuldig is aan de huidige omstandigheden. Het is niet alleen het salaris wat al tijden niet is uitbetaald aan overheidsambtenaren. Ook de electriciteit is momenteel een groot probleem. Op veel plaatsen schijnt er maar 1 tot enkele uren per dag stroom te zijn. De meesten hebben dan natuurlijk wel een generator naast huis staan, die aangezet kan worden als er geen hoofdstroom wordt geleverd. Maar goedkoop is het niet. Onze kliniek schijnt meer electriciteit te krijgen dan de normale privewoningen, maar ook bij ons staat de generator altijd op automatisch tijdens de gewone werkdagen. En hoewel ik maar 4 uur per dag patienten behandel, heb ik toch zeker enkele keren per dag te maken met stroomuitval. Met de generator op automatisch duurt dat dan maximaal een seconde of 30. Valt mee. Maar goed, de electriciteitsuitvallen en de salaristekorten zijn twee niet onbelangrijke dingen die mensen onrustig maken. Ik ben zelf totaal niet politiek ingesteld. Heb er geen kijk op en hou me er niet mee bezig. Als er dan van die gesprekken opkomen, waar anderen dan wel een heel duidelijke mening aanhangen, luister ik meestal alleen maar. Grofweg kun je de voor- en tegenstanders van Barzani opdelen in twee groepen, waarbij ik vaak zie dat de Barzani's en de Mzuri's achter Barzani lijken te staan, omdat ik van die kant geen slechte woorden of twijfels over de president hoor. Aan de andere kant zie je meestal Sorani sprekende mensen en ook veel expats, die veelal wel de schuld bij de president lijken te leggen. Kritiek komt vooral van deze kant.
Wij leven gewoon ons leventje tussen de dagelijkse gemakken en ongemakken. Vandaag de dag zijn we met onze levenstijl natuurlijk nogal afhankelijk geworden van electriciteit, maar met wat minder redden mensen het doorgaans ook prima. De salaristekorten en -inhoudingen zijn wel van invloed op ons, omdat er dan simpelweg minder patienten, en dus inkomsten, zijn.
Een paar dagen geleden zijn we nog naar een etentje geweest met de (Koerdische) Nederlanders. Heel gezellig en ook leuk om dan toch weer steeds nieuwe gezichten te zien. Hoewel je ze dan amper kent of misschien zelfs nooit van je leven gezien hebt, heb je toch een soort band. Alleen al de connectie dat we nu allemaal in Koerdistan zitten en voorheen jaren van ons leven in Nederland hebben versleten. Zou dat bij de allochtonen in Nederland ook zo aanvoelen? Het zou me in ieder geval niet verbazen.
Lokale Koerden verschillen doorgaans nogal van Koerden die in Europa of Amerika hebben gewoond. Vaak heeft deze laatste groep toch heel wat westerse gewoontes overgenomen. Dat wil wel eens botsen met de oorspronkelijke gewoontes en gebruiken.
Als niet-Koerd probeer ik in Koerdistan ook wel wat te integreren. Integreren betekent bij mij de lokale cultuur te leren kennen en te respecteren. Niet dat ik exact kopieergedrag ga vertonen. Heb ik ook nooit verwacht van allochtonen in Nederland. Juist de verscheidenheid aan andere denkwijzen en culturen maakt een samenleving bijzonder en zoveel rijker. En de mens in die samenleving zoveel wijzer. Ik leerde mezelf pas kennen, toen ik met niet-Nederlanders (in mijn geval dus Koerden) omging. Tjonge, werd ik toen even met mijn neus op de feiten gedrukt dat niet alles wat ik deed per definitie "normaal" was en zo hoorde. Niet dat alles wat ik had meegekregen abnormaal was, maar dat er toch zeker meerdere wijsheden zijn en dat er gulden middenwegen bestonden. Dat dan weer de Koerdische gewoontes, dan weer de Nederlandse gewoontes handiger of verstandiger bleken. En zo ben ik nu een Nederlandse in Koerdistan met gemengde ideeen en gemengde gewoontes. Met half-Nederlandse half-Koerdische kinderen die we het beste uit beide culturen proberen mee te geven.
Soms lachen we ook wel eens stiekem om bepaalde Koerdische gebruiken. Zoals de manier waarop mannen vrouwen proberen te versieren. Hoewel in Koerdistan de mannen en vrouwen zeer zeker niet totaal van elkaar gescheiden worden, gaat het er hier toch nog wat anders aan toe. Waar de vrouwen in Nederland worden versierd in discotheken, krijg je hier mannelijke aandacht als je in de auto rijdt of op straat loopt. Autospiegels worden door mannen dan ook meer gebruikt om vrouwen in de auto achter hen te bestuderen, dan om daadwerkelijk te weten of het veilig is om in in te halen. Laatst reed ik onderweg naar huis. Ik had net de kinderen naar school gebracht en zat nu alleen met Kani in de auto. Nog redelijk zoals ik het heb aangeleerd tijdens mijn rijlessen, kijk ik nog steeds op gepaste ogenblikken om me heen terwijl ik auto rijd. Een wit bestelbusje rijdt naast me. De man kijkt op datzelfde moment mijn kant op. Hij recht zijn rug, zet zijn gezicht in zijn beste glimlach-van-oor-tot-oor en kijkt me aan. Als ik terug zou lachen, weet ik dat hij denkt dat hij beet heeft. Dan willen ze nog wel eens wat langer rond je auto blijven rijden. Inhalen, langzamer rijden zodat jij moet inhalen, weer inhalen, een beetje dat idee. Doorgaans gebeurt er ook niet meer dan dat. Heel stiekem moet ik wel lachen. Niet omdat ik in hem geinteresseerd ben, maar in de manier hoe hij er echt even voor gaat zitten. Ik hou mijn lachen in, geef wat extra gas en als ik zijn busje ver genoeg achter me heb gelaten, begin ik toch even te grinniken.
Of dan de mannen die je met opzet "per ongeluk" aanraken. Dat kan heel ongemerkt gaan voor een westerling. Zeker als je niet op de hoogte bent. Dit merk je vooral bij de verkopers. Mensen bij wie je net iets hebt afgerekend en dan het tasje overhandigd krijgt. Normaal gesproken zorgen deze mannen ervoor dat ze je niet aanraken, maar heel soms raakt dan toch even zijn vingers de jouwe. Met opzet "per ongeluk". Vaak kijken ze dan ook net even wat intensiever naar je. In afwachting op je reactie, vermoed ik. Meestal sla ik automatisch mijn ogen neer om vooral dan geen oogcontact te zoeken. "Last van mannen" heb ik hier niet gehad voor zover ik me kan herinneren. Hoewel momenteel lang niet alle westerlingen het met me eens zullen zijn na de aanrandingen in Duitsland en andere plekken in Europa, merk ik juist dat mannen over het algemeen heel respectvol met vrouwen omgaan (ook de vrouwen met wie ze niet verwant zijn). Zo zie je op het schoolplein verhoudingsgewijs veel meer mannen (vaders en chauffeurs) dan vrouwen (moeders). Bij het kleutergebouw moet je je kind uit de klas halen, waarbij er dus een hele groep mannen en een handjevol vrouwen tegelijkertijd door dezelfde deur naar binnen moeten. Als er dan een vrouw tussen die mannen doorloopt, zorgen deze mannen voor voldoende afstand met de vrouwen en raken ze ze niet aan. Niet eens met opzet "per ongeluk".