Sinds de scholen weer zijn begonnen, lijken de dagen des te sneller voorbij te gaan. Rebaz is gelukkig sinds ongeveer een week wel weer terug in Koerdistan en heeft een auto van Nederland mee genomen. Een Hyundai 7 persoons. Handig en meer noodzaak dan luxe. Zeker met het referendum nu voor de deur: de 25ste van deze maand moet deze plaatsvinden als president Barzani doorzet. Veel landen zijn tegen. Vinden de tijd er niet rijp voor, zeggen dat het onrustig gaat worden in het Midden Oosten, maar volgens mij bovenal zijn de meesten bang voor hun eigen situatie: Irak die natuurlijk niet Koerdistan en vooral het olierijke Kirkuk niet kwijt wil. Geloof me. Ik heb geen verstand van politiek, maar na welke periode dan ook, zal Irak er nooit blij mee zijn. Landen als Turkije met hun eigen groep Koerden voelen er vanzelfsprekend nu, maar ook waarschijnlijk nooit, niets voor om een deel van hun eigen land af te staan als hun Koerdische bevolking gaat opstaan. Spanje schijnt hetzelfde te hebben met Catalonie. Dus ja, als ik er met mijn ogen naar mag kijken, zelfs al ben ik verre van politiek ingesteld, denk ik niet dat er ooit een moment zal komen dat dergelijke landen vinden dat de tijd er zogenaamd rijp voor is om Koerdistan onafhankelijk te verklaren. Hoewel er wel wat dreiging van de andere landen uit gaat, mag president Barzani van mij doorzetten. Niemand zit op een oorlog of onrust te wachten, maar volgens mij zijn veel landen in de geschiedenis toch ook met oorlog geboren. Ik weet niet in hoeverre het onrustig zal zijn, zal er echte oorlog komen of gaat dat mee vallen? Stel dat het referendum op het laatst toch niet door zal gaan? Deze onzekerheid geeft me voornamelijk een beetje de kriebels. Volgens mij het best te vergelijken met als je voor een belangrijk examen moet.
Ik weet namelijk niet wat oorlog is. Als ik aan oorlog denk, dan denk ik aan wat ik op de middelbare school heb geleerd over de Tweede Wereldoorlog. En wat mijn oma mij erover verteld heeft. Officieel was ons land de afgelopen 3 jaar ook wel in oorlog tegen IS. Een felle strijd ook, zoals iedereen ongetwijfeld weet, maar de peshmerga's hebben altijd zo enorm goed gestreden dat wij in Koerdistan vrijwel niets hebben meegekregen. Even met uitzondering van het absolute begin waarin IS zo dicht tot aan Erbil kwam. Wij waren destijds nog met de auto onderweg van Nederland naar Koerdistan en hadden we net Turkije bereikt. Dus zelfs dat meest spannende deel van die oorlog in Koerdistan, heb ik niet meegekregen. Ik weet alleen van verhalen dat er een kilometerslange file stond vanuit Erbil naar Massif en dat de peshmerga's alle mensen die wilden vluchten terugstuurde. En blijkbaar een prima keus, want in no-time (sowieso binnen 3 dagen, want toen arriveerden wij in Koerdistan) was de situatie rustig in onze regio.
Voor hoe de komende periode zal verlopen, weet ik niet. Ik hoop dat het niet teveel onrust zal geven, maar ik hoop ook dat het referendum door zal gaan en dat Koerdistan onafhankelijk zal worden.
In de buurt van Erbil en Massif, waar ons leven zich vooral afspeelt, zie je op diverse plekken grote spandoeken, borden en Koerdische vlaggen. Winkelcentra, woonwijken, bedrijven, langs de kant van de weg, zelfs op de ruiten van veel auto's zie je referendumposters en Koerdische vlaggen. Bij onze kliniek hangt ook zo'n spandoek. Allemaal ter ondersteuning van het referendum. Er wordt openlijk opgeroepen vooral JA te stemmen of BALE, zoals ze dat in het Koerdisch schrijven.
Sinds al enkele dagen worden er feesten gegeven door heel Koerdistan. Laatst was het nog in Erbil en daags erna in Baharke, een dorp tegen Erbil aan.
Er zullen vast ook wel tegenstemmers zijn, maar vooral de voorstemmers laten blijkbaar van zich horen.
De school van onze kinderen is dicht op de dag van het referendum. Aanstaande donderdag overigens ook, maar dat is in verband met het islamitisch nieuwjaar. Ga me niet vragen welk jaartal erbij hoort, want we houden ons aan hetzelfde jaartal als in het Westen, maar een extra vrije dag is altijd leuk.
In eerste instantie zou de school zelfs enkele dagen achtereen vrij geven, maar aangezien de leraren, die hoofdzakelijk van Libanon, maar ook enkele uit Amerika en Engeland en nog wat andere landen komen, te kennen gaven dat ze massaal (tijdelijk) het land wilden verlaten, heeft school besloten de dagen dratisch te verminderen. Hoe de mensen dat met hun vluchten gaan doen, vraag ik me alsnog af, want via via hoorde ik dat alle vluchten naar Libanon op korte termijn al vol zitten.
Een vriendin van Shayda uit Rusland is ook al vertrokken, alhoewel ik niet zeker weet dat dat puur en alleen vanwege het referendum is, omdat zij sowieso meerdere keren per schooljaar naar Rusland afreist. Van andere kinderen heb ik niet vernomen dat ze weg zijn. De leerlingen bij Ronak in de klas schijnen zelfs grapjes te maken tegen hun buitenlandse leraren. Tegen een van hen hadden ze gezegd: "Meneer, u moet echt gaan, hoor. Binnenkort wordt het oorlog en dan zit u hier vast." Als de man verder wil met de les, waarin een gedicht wordt behandeld, vraagt hij de klas waar het gedicht over gaat. Een jongen roept: "Over de oorlog. Meneer, ga, ga!" De klas lacht mee. Iedereen gaat anders met de situatie om en ik denk dat het ook niet zo erg is als ze er grappen over maken.
Op aanraden van een goede vriend van ons heb ik wat extra voorraad eten en drinken gehaald. Een stuk of 9 grote flessen van 19 of 20liter water ofzo. Nog wat pakken met halve liter flessen. Extra rijst en vooral droog eten in plastic pakjes. Zoals witte en bruine bonen, groene en oranje linzen, bulgur, gedroogde limoenen, dat soort eten. Voor 7000 dinar aan brood. Van die zachte halve stokbroodjes. Ik heb ze ingevroren, zodat onze vriezer nu voor meer dan de helft vol zit met brood. Je krijgt er 10 voor 1000 dinar, dus we kunnen even vooruit. Verder nog even een voorraadje zonnebloemolie, zout en andere kruiden. Suiker had ik al van mijn schoonmoeder gekregen. Alle Koerden hebben recht op eten van een soort Voedselbank. Ja, dat verwachten mensen vaak niet, maar zo gek is dat hier nog niet eens geregeld. Je krijgt er suiker, een paar flessen olie, rijst, dat soort dingen. Mijn schoonmoeder haalt altijd ons deel en dat van een broer van Rebaz op, zodat zij nu thuis een bak van wel bijna een meter hoog en ik schat zo'n 40 cm in doorsnee heeft waar ze alle suiker in bewaart. Laatst dus al een plastic tas vol suiker weer gehaald. Daar kunnen we weer maanden mee doen. En nog wat extra wasmiddel. Want zelfs als bijvoorbeeld de winkels niet leegraken, maar de benzine bijvoorbeeld weer gekort wordt, zoals we een of twee jaar geleden ook al enkele keren hebben meegemaakt, dan is ons huis toch best wel ver van de winkels verwijderd.
En ook als blijkt dat op het laatste moment er geen referendum komt of dat het gewoon (ja, je weet het nooit) helemaal geen onrust geeft, dan hebben we gewoon een extra voorraadje eten en drinken in huis en hoef ik voorlopig niet uitgebreid boodschappen te doen.